به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا ، 'آتروپایاكان' نام باستانی سرزمینی است كه امروزه از آن به عنوان آذربایجان یاد می شود، این سرزمین به عنوان یك ایالت مستقل زیر نظر حكومت مركزی امپراتوری ایران اداره می شد كه مرزهای شمال غربی ایران آن زمان را با همسایگان خود جدا میكرد.
برخی از نظریههای تاریخی حكایت از آن دارد كه این سرزمین محل تولد زرتشت بوده كه اگر این برداشت با توجه به داشته ای قابل رجوع درست باشد باید در نظر داشت آذربایجان به عنوان منطقه ای ویژه بنیانگذار آداب و رسوم مردمان ایران باستان در طول تاریخ بوده است.
تاثیر و نفوذ آداب و رسوم امپراتوری ایران به منظور داشتن قدرت نظامی و فرهنگی موجب شد با اینكه این منطقه مشتركات فرهنگی بیشتری با منطقه قفقاز(سرزمینی در همسایگی ایران باستان) دارد از ریشه های آداب و رسوم ایرانیان باستان نیز بهره ببرد.
هنر و به ویژه موسیقی به دلیل جذابیت های خود در انتقال مفاهیم همیشه در طول تاریخ مود توجه ویژه قرار گرفته كه این مهم در اجرای آیینی گذشتگان نیز مورد توجه بوده است.
موسیقی نواحی هر منطقه به دلیل سابقه تاریخی و وجود نشانهای آیینی به عنوان اصلی ترین رپرتوآر موسیقایی سرزمین های مختلف مورد توجه است ، با بررسی موسیقی نواحی آذربایجان نیز می توان دریافت این فرم از موسیقی غنی ترین ریشه های آیینی كه نوروز از مهمترین آنها به شمار می رود را در خود جای داده است.
'قپوز' به عنوان ساز ویژه موسیقی نواحی و آیینی سرزمین آذربایجان مورد توجه است ، بیشترین رپرتوآر اجرایی این منطقه توسط عاشیقها كه نوازندگان این ساز هستند اجرا می شود كه بخش اعظمی از فرهنگ شفاهی موسیقایی را در خود جای داده است.
در منابع تاریخی كه در غرب مورد توجه است آمده كه عاشیق ها مردان دل سوخته ای كه همیشه در حال سفر بوده اند از ساز به عنوان وسیله ای برای ارتباط غیر مادی با جهان هستی مینواختند.
سفرهای آنها موجب می شد كه وقایع ، اتفاقات و آیینهای سرزمین های دیگر را در قالب موسیقی ارائه دهند كه این روند به صورت سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال می یافت، و این مهم در زمان صفویان مورد توجه دربار حكومتی قرار گرفت و موجب تثبیت این روند شد.
آیین های نوروزی از مهمترین داشته های فرهنگی تاریخی این سرزمین كه بر پایه سنتها و آداب و رسوم گذشتگان استوار است، از میان آنها می توان جشن چهارشنبه های اسفندی را نام برد كه چهارشنبه ها را در اسفند جشن می گیرند كه به ترتیب 4 چهارشنبه را به نام های جشن باد ،خاك ، آب و آتش نام نهادند كه برگزاری آیین چهارشنبه سوری آخر سال كه به عنصر آتش اختصاص دارد یادگار همین آداب و رسوم كهن است.
بخش عمده ای از موسیقی عاشیق ها به همین آیین های نوروزی اختصای دارد كه با همراهی ساز بالابان (نوعی ساز بادی دوزبانه مرسوم در تمندن قفقاز) و سازهای كوبه ای'نقاره' و قاوال' اجرا می شود.
این موسیقی بیشتر در دورهای دو ضربی و 3 ضربی نواخته می شود كه با حركات موزون كه بر اساس پایكوبی طراحی شده همراه است ، مهمترین مفهوم كه این موسیقی به مخاطبان انتقال میدهد، تازه شدن طبیعت و ادامه حیات موجودات جهان هستی است كه به سبب آن باید به شادی و پایكوبی پرداخت.
با مرسوم شدن موسیقی سطحی فریاد عاشیق ها روز به روز كمتر شنیده می شود كه امید است با ترویج موسیقی درون گرا و توجه به این آداب و رسوم كهن همچنان نوید بهار فریاد شود.
فراهنگ ** 9252**1588